<p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><span style="font-size:9pt;">저는 과거에 교회, 성당에도 다녀보고 지금은 불교에 관심이 생겨서 공부하고 있습니다. </span></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">교회에서 기도할 때는 ‘오늘도, 현재도 살아계시는 하나님 아버지, 우주만물을 주관하시고...’ 이렇게 하거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">하나님은 살아계시면서 우주만물을 주관하고 계시는데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러면 부처님은 2600년 전에 해탈하셔서 지금 어디서, 뭘 하고 계신지요?(모두 박장대소) </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">다들 궁금하지 않으세요? </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">부처님께서 살아계셔야 우리가 기도를 하거나 108배를 했을 때 무슨 효험을 기대할 수 있을 텐데 말입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이런 점이 기독교와 너무나 큰 차이인 것 같아서요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">질문자 입장에서는 근본적인 질문이겠지만 수행적 관점에서는 그걸 ‘망상’이라고 합니다.”(모두 웃음) </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">왜 부처님이 어디 가서 무얼 하고 있어야 된다는 생각을 하느냐는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">바로 그게 사고 방식의 차이입니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 컵을 볼 때도 사람들의 관점이 다양해요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 컵을 봤을 때 ‘저게 물컵인가? 커피잔인가? 밥그릇인가?’ 이렇게 용도적 측면을 보는 사람이 있고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘야, 저건 뭘로 만들었을까?’ 이렇게 소재적 측면에서 보는 사람이 있고,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘야, 저건 누가 만들었을까?’ 이렇게 보는 사람도 있을 겁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그 중에도 질문자는 ‘저 컵은 누가 만들었을까?’라고 보는 입장인데,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">아마 여기 계신 분들 중에 저 컵을 누가 만들었을지 궁금해 하는 사람은 거의 없을 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">현재 기독교의 사고방식이 ‘저 컵은 누가 만들었느냐? </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">저 컵을 만든 사람은 지금 어디 가있느냐?’고 보는 입장인 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 질문자가 말한 것은 사물을 보는 다양한 관점 중 하나일 뿐이에요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리는 저 컵을 누가 만들었는지, 그걸 만든 사람이 지금 살아있는지, 죽었는지, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그 사람이 지금 어디 가있는지에 대해 아무 관심이 없고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">저걸 어디에 쓸까? 물 컵 같긴 한데, 커피를 따라 마셔도 되겠다’고 생각할 뿐이에요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">질문자의 관점이 틀렸다는 게 아니고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">질문자는 기독교에서 그렇게 사물을 보는 관점에 익숙하다보니 습관이 붙어서 그런 생각이 드는 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">부처님이 어디 가계시든, 우리는 아무런 관심이 없어요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">왜 부처님이 어디에 가서 계셔야 될 이유가 하나도 없잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">부처님이 살아 계셔야 될 이유도 없고, 그분이 지금 어디 가계시든지, 뭘 하든지, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리는 관심 없고, ‘내가 사는데 그분의 가르침이 어떻게 유용하냐’는 것에 관심이 있을 뿐이에요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">사실 부처님이 어디 가계신지에 대한 관심보다도 모든 게 공(空)으로 돌아간다는 걸 생각하면...</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘모든 게 공으로 돌아간다’는 것도 질문자가 불교에서 들은 소리일 뿐이에요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">모든 게 공(空)으로 돌아가는 게 아니고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 컵을 놓고 사람들이 ‘크다’, ‘작다’면서 싸우니까 ‘이 컵은 큰 것도 아니고, 작은 것도 아니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 컵은 그냥 존재일 뿐이고, 다만 네가 작다거나 크다고 인식하는 것뿐이므로 </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 컵을 작다거나 크다고 논쟁할 필요가 없다’고 일러줘서 논쟁을 멈추게 하는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 것이 공(空), 즉 ‘이 컵은 공하다’는 의미예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 ‘만물은 공으로 돌아간다’는 건 마치 ‘모든 것은 다 하나님의 품으로 돌아간다’는 것처럼</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불교의 가르침이 종교화된 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘죽어서 극락 간다’, ‘부처님은 지금도 살아계셔서 우리의 기도를 들어주신다’는 건 진리로서의 불교의 가르침이 아니고,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">종교로 변한 불교의 가르침입니다. 종교화된 불교로는 질문자의 질문에 다 대답해 줄 수가 있어요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘부처님은 어디 계시느냐? 열반에 들어계신다.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이렇게요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 깨달음이라는 것은 성격이 다른 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">예를 들어 제가 질문자에게 이렇게 질문을 해 볼게요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘모래로 밥을 하면 몇 시간 만에 됩니까?’ 그럼 질문자는 뭐라고 대답하시겠어요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">밥이 안 됩니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">몇 시간 만에 됩니까?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">... 밥이... 안 될 것 같습니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">제가 방금 ‘되느냐? 안 되느냐?’고 물었어요? ‘몇 시간 걸리느냐?’고 물었어요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">(청중들) 몇 시간요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">만약 질문자가 ‘진짜 몇 시간 만에 될까?’ 하고 제 말을 따라온다면 질문자는 그때부터 헷갈리게 되는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘진짜 몇 시간 만에 될까?’를 생각하게 될 테니까요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 것처럼 ‘이 우주는 누가 만들었습니까?’라고 묻는다고 불교인들이 그 말을 따라가면 답이 안 나오는 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 것처럼 ‘이 컵은 누가 만들었느냐? 이 우주를 누가 만들었느냐?’는 건 기독교적 사고방식이지,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불교에서는 그런 사고를 안 한다는 걸 아셔야 해요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 사고를 안 하는 사람한테 ‘누가 만들었느냐?’며 질문하는 건 기독교적 사고방식을 요구하는 거죠.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">예전에 있었던 저의 경험 하나를 들려 드릴게요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">제가 서울역에 있는데 까만 양복에 넥타이를 매고 007가방을 든 선교하는 젊은이 둘이 다가와서는 이렇게 질문을 했어요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘스님’이라고 안 하고 ‘선생님’이라고 부르면서 말이에요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘선생님, 이 우주는 누가 만들었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘누가 만들기는? 원래부터 있었지.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘네? 그럼 이 서울역이 본래부터 있었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘아니, 이 서울역은 지었지.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘이 작은 서울역도 전등 하나, 계단 하나를 만든 사람이 다 있는데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">어떻게 이 우주를 만든 사람이 없겠습니까? 누가 만들었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">하는 거예요. 그러는 중에 근처에 있던 사람들이 구경났다고 우- 몰려들었어요.(모두 웃음) </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그 젊은이는 ‘누가 만들었느냐’는 논리로 저한테 자꾸 물었고 주위에서는 다들 재미있다고 구경을 하고 있었어요.가 되물었어요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘그럼 젊은이는 이 천하 만물을 만든 사람이 반드시 있다고 생각하나요?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘예.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘그럼 본래부터 있었던 건 하나도 없나요?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘없습니다.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘그럼 제가 물어볼게요. 그럼 이 세상은 누가 만들었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘하나님이 만들었습니다.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘그럼 하나님은 누가 만들었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘...’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘하느님은 누가 만들었습니까?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘그분은 본래부터 있었습니다.’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘아까 젊은이는 본래부터 있었던 건 하나도 없다고 하지 않았어요?’</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그때부터는 제가 도로 그 젊은이들한테 ‘하나님은 누가 만들었어? 누가 만들었어?’라고 묻게 되었어요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 그 젊은이는 ‘세상은 하나님이 만들었다’는 얘기는 내내 들어왔겠지만 </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">어느 누구도 ‘하나님을 누가 만들었느냐?’는 질문을 한 사람이 없었을 테니까, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 얘기를 저한테 들었을 때 멍했겠죠.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그래서 제가 자리에서 일어나면서 그 젊은이 귀에다 대고 작은 소리로 ‘네가 만들었지?’라고 했어요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그것이 바로 ‘일체유심조’입니다. 그런 사유, 그런 생각도 다 누가 하는 거라고요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">(청중들) 내가.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">예, ‘내’가 하는 겁니다. 그런 생각마저도 내가 하는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">사람은 여러 생각을 할 수 있기 때문에 사람의 생각은 존중해야 하는데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 사람의 생각을 불교에서는 ‘망상’이라고 합니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 생각을 놓아버려야 진실을 볼 수가 있는 거거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 ‘누가 만들었느냐?’는 건 사람의 다양한 생각 중에 하나예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘모래로 밥을 하면 몇 시간 만에 되느냐?’는 걸 어떻게 물어도 우리가 ‘안 된다’고 답하듯이,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘누가 창조했느냐?’고 물으면 ‘본래부터 있었나, 인연따라 생겨난거다’라고 얘기하시면 됩니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">질문자의 질문과 서울역에서 젊은이들의 질문은 사유의 문제거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">사유가 서로 다를 수 있다는 것을 인정하지 않고, 자기 방식만 고집하면 문제가 생기지요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 기독교적인 사유로 불교를 보면 이해가 안 되고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불교적 사유방식으로 기독교를 보면 이해가 안 되는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">서로 사물을 보는 관점이 다르다는 것을 인정해야 합니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 불교는 사물을 보는 관점이 주로 ‘이게 어떤 원리로 작동하느냐?’ 하는 원리적인 측면입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그래서 과학과 비슷합니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘우리들의 고뇌가 어떤 원리에서 일어나고, 또 어떻게 하면 사라지느냐’에 관심이 많은 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">알겠습니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">공부를 해 나가시면서 더 살펴보세요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그렇다고 제가 ‘정토회에서 하는 게 진짜 불교다’라고 얘기할 수는 없고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">다른 절에서 배울 수 있는 불교와 정토회에서 배울 수 있는 불교가 다르다는 말씀은 드릴 수가 있겠습니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그건 종교로서의 불교이고, 우리는 진리로서의 불법에 대해서 주로 연구, 학습하거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그렇다고 정토회에는 종교적 성향이 전혀 없느냐 하면, 그건 아니에요. 조금 남아있어요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">왜냐하면 종교는 문화거든요. 문화는 진리와 조금 다릅니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">사람이 죽어서 다시 태어난다는 ‘윤회’는 불법이 아니고, 인도의 전통문화인데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그것이 불교로 들어와서 불교문화가 된 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 ‘기독교에서 창조를 믿듯이 불교에서는 윤회를 믿어야 된다’면 종교로서의 불교에서는 그 말이 맞을지 몰라도, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">진리로서의 불법에서는 그렇지 않습니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">진리로서의 불법에서 말하는 윤회란, 우리가 심리적으로 행복하다고 느끼는 것과 괴롭다고 느끼는 것, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이 둘은 항상 하지 않고, 금방 괴로웠다가 금방 즐거웠다가를 계속 반복한다는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이게 ‘윤회’입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그럼 해탈이라는 건 뭐냐 하면, 고와 락의 반복으로부터 벗어나 버린다는 거예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘반복으로부터 벗어나 버린다’는 건 지속가능한 행복이라는 거지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 그게 열반이라는 개념입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘기분이 좋다’는 게 열반이 아니에요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">기분이 좋다는 건 고와 락 중에 ‘락’에 들어가는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">기분이 좋으면 반드시 기분이 나쁜 걸로 바뀝니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 기분이 좋고, 나쁜 것을 떠난 세계, 그것이 열반입니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그리고 인간에게는 죽음에 대한 두려움이 있기 때문에 우리는 그 두려움을 극복하기 위해서 사후세계,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">즉 ‘죽어서 좋은 데 간다’는 걸 믿게 되었는데, 이건 인류가 발명한 굉장한 아이디어라고 할 수 있겠지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 인도사람들은 그보다 더 좋은 걸 발명해 냈어요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘죽으면 다시 태어난다’는 게 바로 그겁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 ‘죽은 후에 좋은 데 간다’거나 ‘죽었다가 다시 태어난다’고 하면 죽음에 대한 두려움이 좀 줄어들 것 아니에요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이런 방식이 종교적인 방식입니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불교에서는 두려움이 무지에서 생긴다고 봅니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리가 사후에 대해서는 아는 게 없기 때문에 사람한테 제일 큰 두려움은 죽음에 대한 두려움이라고도 하지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 잘 살펴보면 우리는 죽음이 두려운 게 아니라 죽은 뒤에 어떻게 되는지를 모르기 때문에 두려운 거거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">즉 무지가 두려움이에요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">예를 들어 여러분이 어디 낯선 델 가거나 낯선 사람을 만나면 약간 두렵잖아요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">왜 그럴까요? 모르기 때문에. 또, 모르면 어떤 현상이 생깁니까? 신비하다는 현상이 생깁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리 심리가 그렇습니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">만약에 제가 여기에서 ‘옴 마니 반메 훔’을 외면서 공중에 붕 떴다면 여러분들은 신기하다고 하겠지요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">(청중들) 예.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 비행기가 붕 뜨는 건 왜 신기하지 않아요?(모두 웃음) </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">저는 혼자만 붕 떴고, 비행기는 300명이나 태우고 떴는데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">저는 1미터만 붕 떴지만 비행기는 1만 미터를 뜨고, 저는 몇 분 떠있지만 비행기는 몇 시간을 뜨잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그럼 비행기가 공중에 뜨는 걸 더 신기하게 봐야 되잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 왜 제가 뜨는 게 신기해요? 사실 비행기가 뜨면 사람들을 원하는 데로 데려다 주기나 하지, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">제가 공중에 뜨는 건 별 효용가치도 없잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 우리는 비행기가 뜨는 원리는 알고, 제가 공중부양 하는 원리는 모르기 때문에 신기하게 여기는 거거든요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 무지로부터 일어나는 두 가지 현상이 하나는 두려움, 하나는 신비함인데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이게 바로 종교의 핵심요소들입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그래서 첫째, 종교는 항상 우리의 두려움을 자극하는 협박을 하지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘지옥 간다’면서요. 둘째, 모든 종교는 신비주의가 있습니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이것이 종교성의 기본입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이런 인간의 심리가 기본이 되어서 발생한 게 종교입니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 부처님은 그 무지를 깨뜨리셨습니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">무지를 깨뜨려 버리면 어떻게 됩니까? 두려움과 신비함이 없어져요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그래서 부처님이 신통이나 신비주의를 배격한 겁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">신비주의는 중생의 무지로부터 일어나는 것이고, 중생을 현혹하는 것이니까요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">엄격하게 말하면 ‘종교성을 부정했다’고도 할 수 있겠지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 아무래도 ‘깨달음’은 조금 노력이 필요하고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘종교성’이라는 것은 조금만 빌고 공짜로 많이 얻기를 바라는 것이지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">지금은 불교가 많이 종교화 되어서 여러 종교 가운데 하나로써, 타 종교와 대동소이합니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘하나님, 부처님’이라는 용어만 다를 뿐, ‘복을 비는 대상’이라는 점에서는 똑같지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 지금 우리는 그런 불교를 하는 게 아니고, 우리의 무지를 깨뜨려서 이 고뇌나 두려움, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">신비주의로부터 벗어나서 내가 자유로워지는 길, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">내가 주인이 되는 길로 인도하는 것, 그게 원래 부처님의 가르침입니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불교 속에 그 두 가지가 혼재되어있기 때문에 계속 여러분들이 헷갈리는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">제일 헷갈리는 사람이 누굴까요? 불교신자입니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">아마 질문자보다 훨씬 더 헷갈리고 있을 겁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">질문자는 ‘아, 불교가 이렇구나’ 하면 되는 데, 불교신자는 ‘불교가 이런 줄 알고 있었는데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">아니라고 하네? 다른 얘기를 하네?’ 이렇게 되니까요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">예를 들어, 윤회를 철썩 같이 믿고 있었는데 윤회는 힌두교적 개념이라고 하고,</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">인연과보를 인과응보랑 비슷한 뜻으로 알고 있었는데 그게 아니라고 하니까 헷갈리지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 불교신자들이 다른 절에 다니면서 관습적으로 알았던 개념들을 </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">정토회에서는 전혀 다른 뜻으로 해석하니까 헷갈리는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그래서 불교신자를 데리고 인도성지순례를 가면 제일 헷갈려 해요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">자기네가 알던 부처님은 신과 같은 존재인데, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">막상 인도에 가보면 부처님도 한 명의 사람으로서 여러 가지 구체적인 일들을 겪었다는 걸 보고, 들어서 알게 되거든요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"><br></p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리가 살다 보면 사물을 올바르게 이해하는 것도 필요하고, 경험하는 것도 필요하지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">종교성, 철학성, 실천성, 이 중에 하나만 갖고는 안 돼요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 주로 불교를 배우면 어떻게 배우게 됩니까? </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이론, 철학적인 요소만 배우니까 불교에 대한 논리만 잘 알지, 믿음이나 실천이 부족해요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 걸 알음알이라 그래요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 현재 우리 정토불교대학은 지식으로서의 불교철학이 아니고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그것을 자기화하는 과정이기 때문에 ‘너는 어땠느냐?’는 질문이 항상 되돌아가는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그리고 이런 데 와서 자보기도 하고, 불편한 재래식 화장실도 써보고 하는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">불편하다는 건 화장실의 문제일까요? 각자 업의 문제일까요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">(청중들) 업의 문제요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">알기는 잘 아네요.(모두 웃음) </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">우리가 ‘화장실에 가면 불편하다’고 생각할 때 그건 화장실의 문제라고 생각하잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">또 ‘대수련장에서 잠자면 불편하다’는 건 ‘한 방에서 여러 명이 잔다’는 등 잠자리의 문제 같잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런데 실질은 그렇지 않습니다.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">어릴 때 저처럼 재래식 화장실을 썼던 사람이 처음에 양변기 쓰면 불편할까요, 편할까요?</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">(청중들) 불편해요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 그게 화장실 문제일까요? 아니죠. 결국 자기 습의 문제예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">자기 습과 다르면 불편을 느끼게 되는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그러니까 우리가 김치와 밥에 습이 들어있으면 빵이 불편하고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">빵에 습이 있는 사람은 밥이 불편한 것과 같은 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그런 건 체험해야 되는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">이치로는 다 ‘업이다’ 해 놓고는 실제 여기 와서는 화장실 타령하고 잠자리 타령하는 거예요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">화장실에 앉아서 불편을 느낄 때는 처음에 화장실 타령을 하다가 </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">‘오? 내가 이렇게 변을 보지 않던 습관으로 인해서 불편함이 일어나는 구나’라는 걸 알게 되면 </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">거기서 편안하게 변을 볼 수가 있어진다는 겁니다. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">지금 방바닥에 앉는 것도 마찬가지이지요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">지금 여러분들은 방바닥에 앉아있으니까 다리가 아프잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">지금까지는 일상생활을 이렇게 안 했기 때문에 아픈 거잖아요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">그럼 스님은 수행이 잘 되어서 잘 앉아있고, </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">여러분들은 수행이 안 되어서 조금만 앉아있어도 다리가 아프냐 하면, 그건 아니에요. </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">스님은 앉는 것에 익숙해져 있고, 여러분들은 앉는 것에 익숙해지지 않았기 때문에 생기는 문제예요.</p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;"> </p> <p style="margin:0px;padding:0px;color:#333333;font-family:'굴림', gulim, sans-serif;">감사합니다.</p>
댓글 분란 또는 분쟁 때문에 전체 댓글이 블라인드 처리되었습니다.